Niezwykła rodzina

Doświadczenie pokazuje, że uczniowie niechętnie poznają treści z zakresu składni. Wiadomo jednak - brak znajomości podstawowych nazw, pytań, głównych związków sprawia, iż z roku na rok coraz trudniej polubić ten dział gramatyki. Dlatego od samego początku trzeba działać, pokazać, że to ciekawy materiał. Piątoklasiści właśnie rozpoczynają swoje zmagania z podstawowymi częściami zdania.

Przygotowałam kilka ćwiczeń, których celem jest przybliżenie uczniom składni zdania pojedynczego.

Ćwiczenie 1

Poznaj niezwykłą rodzinkę - u nas jest Król, Królowa, Mała Księżniczka, Królewicz i Pupil rodzinki. Uczniowie poznają funkcje poszczególnych części zdania i sami tworzą niezwykłe historie o królewskiej rodzinie, uwzględniając panujące w niej zależności.

Ćwiczenie 2

Narysuj to... - ćwiczenie polega na graficznym rozrysowaniu zdania, jego poszczególnych części, pytań; w tym momencie umawiam się z uczniami na konkretne kolory, symbole, sposób oznaczenia wszystkich 5 części zdania:

• podmiot - zielony;
• orzeczenie - czerwony;
• przydawka - różowy;
• okolicznik - żółty;
• dopełnienie - niebieski;  

W ten sposób powstaje niezwykła mapka myśli.

Ćwiczenie 3

Wyturlaj sobie zdanie... - rozpoczyna się działanie; korzystając z przygotowanych wcześniej kości, tworzymy bank zwrotów, które w kolejnym etapie staną się elementami zdań.

Uczniowie pracują w zespołach. Jedna osoba rzuca kostką, wszyscy odpowiadają pierwszym skojarzeniem na wylosowane pytanie. Po upływie określonego czasu uczniowie zamieniają się kostkami. Wszystkie zwroty zapisują, oznaczają stosownym kolorem; wspólnie oceniamy poprawność wykonania ćwiczenia.

Ćwiczenie 4

Połącz słowa, czyli kolorowe zdania... - wykorzystując bank zwrotów, uczniowie redagują wypowiedzenia (opowiastki, żarciki); karty krążą po klasie, uczniowie wzajemnie je sobie uzupełniają, dopełniają - zawsze jednak pamiętają o kolorach, utrwalając w ten sposób nazwy poszczególnych części zdania i wzajemne zależności.

Ćwiczenie 5

Skonstruuj wykres... - na ławkach pojawiają się kolorowe nakrętki (stosownie z wcześniejszymi ustaleniami). Uczniowie wybierają zdania z ćwiczenia 4, analizują je, stawiają pytania i tworzą kolorowe wykresy... choć tak naprawdę wariantów pracy w tym ćwiczeniu może być wiele :) 

Wkrótce zobaczymy, jakie będą efekty tak poprowadzonych zajęć.